Terörist Kimdir, kim Terörist Değildir? soruları bizimde bulunduğumuz coğrafyada akıllara düşmüş sorulardan sadece bir kaçı. Her eylemin terör olmadığı gerçeği (mantığı) her kişiyi de haliyle terörist yapmıyor. O zaman öncelikle terör nedir ona bakmak gerekiyor. Bu bakış da aklımıza takılan “terörist kimdir, kim terörist değildir?” sorusunu yanıtlama konusunda bize ışık tutuyor.
Terör Nedir?
Bir “şey”in sadece bir tanımının olması istenebilir bir şey olsa da bazen doğruya ulaşmak için birden fazla tanımın olması veya bu tanımların birleşerek yeni bir tanımı ortaya çıkarması daha doğru sonuçlar verebiliyor. Bu yazıda detaylıca anlatmayacağım ama Münci Kapani’nin Politika Bilimine Giriş adlı eserinde “politika” tanımı bu şekilde yapılıyor. Mutlaka bu eseri edinmenizi öneririm.
Bir başka yaklaşımda bir şeyin tanımı konusunda bir fikir birliğine varabilmek adına, o şeyin olmadığı şeyleri tanıtma söz konusu olabiliyor. Mesela Sartori’nin Demokrasi Teorisine Geri Dönüş adlı eserinde “demokrasi nedir”i cevaplama çabası “demokrasi ne değildir?”i anlatarak geçiyor. Otokrasi tanımlanıyor ve demokrasi otokrasi değildir deniyor; teokrasi açıklanıyor, demokrasi teokrasi değildir deniliyor ve demokrasi tanımlaması da olayın sonunda böylece yapılmış olunuyor.
Ben burada terörü tanımlarken bazı hukuki metinlerden yararlanacağım:
1- Terörle Mücadele Kanunu: Terör; cebir ve şiddet kullanarak; baskı, korkutma, yıldırma, sindirme veya tehdit yöntemlerinden biriyle, Anayasada belirtilen Cumhuriyetin niteliklerini, siyasî, hukukî, sosyal, laik, ekonomik düzeni değiştirmek, Devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğünü bozmak, Türk Devletinin ve Cumhuriyetin varlığını tehlikeye düşürmek, Devlet otoritesini zaafa uğratmak veya yıkmak veya ele geçirmek, temel hak ve hürriyetleri yok etmek, Devletin iç ve dış güvenliğini, kamu düzenini veya genel sağlığı bozmak amacıyla bir örgüte mensup kişi veya kişiler tarafından girişilecek her türlü suç teşkil eden eylemlerdir. (3713 sayılı kanun m.1)
2- Cenevre Sözleşmesi: Terör, doğrudan bir devleti hedefi alan ve dehşet ortamı yaratmayı amaçlayarak özel kişiler, grup ya da halkın bütününe yönelik olarak, tasarlanmış veya hesaplanmış her türlü cezai eylemdir. (Kaynak: Beril Dedeoğlu: AB-Türkiye…Terör tanımı; http://www.abhaber.com/ab-turkiye-teror-tanimi / Erişim tarihi: 18.02.2018)
3- İnsan Haklarını ve Ana Hürriyetlerini Korumaya Dair Avrupa Sözleşmesi: Terör, başkalarının insan hak ve temel özgürlüklerini yok etmeyi amaçlayan yıkıcı eylemdir (Kaynak: Beril Dedeoğlu: a.g.e.)
4- ABD Anayasası: Terör, genellikle hedef kitleyi, etkilemek amacıyla alt kimliklere ait gruplar ya da gizli ajanlar tarafından, savaşmayan hedeflere yöneltilen siyasi motivasyonlu şiddet (Kaynak: Ruby, CharIes L.; The Definition of Terrorism, 2002)
Yukarıda bazı hukuki metinlerden verdiğim örnekler en kapsamlı tanımın ülkemiz tarafından yapıldığını gösteriyor. Bu durumun yaşanmışlıklarla alakalı olduğunu söylemek en doğrusu olur. Dolayısıyla tanımı geniş tutmak doğruya ulaşma konusunda en doğrusu gibi gözükse de terör ile ilgili gözükmeyen bazı kişileri de terörist gösterme noktasında yanlışa düşebilir. O zaman bu yazdıklarım ışığında terör tanımının unsurlarını üretelim:
a- Cebir ve şiddet içerir.
b- Ülkenin, devletin, vatandaşların varlığına kasteder.
c- Özünde bir plana dayanır
d- Bir veya birden fazla kişi tarafından gerçekleştirilebilir. Resmi ve gayrı resmi kurumlar teröre bulaşabilir.
e- Siyasi motivasyonu söz konusudur.
Yazının başlangıç bölümüne değinecek olursak merak ettiğimiz sorunun yanıtını vermeye çalışalım.
Terörist Kimdir, Kim Terörist Değildir?
Terörist, en yalın haliyle ve mantıkla örtüşür biçimde terör eylemini gerçekleştiren kişidir. Terörü yukarıda örneklerle ve kendimce açıkladım. Terör tanımına giren unsurları yürüten bir kişinin terörist olmadığını iddia etmek ne kadar akılcıdır?
Yani, evet yanisi / yanileri bence şu:
- PKK ve benzerleri (YPG, PYD) terör örgütüdür, PKK mensubu teröristtir. Her Kürt terörist olarak nitelendirilemez.
- Özgür Suriye Ordusu, sadece Suriye için değil, tüm dünya nezdinde bir terör örgütü olarak değerlendirilmelidir, mensupları teröristtir.
- DAEŞ/IŞID/ISIS adı her ne ise mensupları teröristtir, dünya nezdinde Müslümanların tümünün terörist ilan edilmesi kabul edilemez.
- Bir devlet, başka bir devletin yıkılışı için terör faaliyetlerine destek veriyorsa o devlet terörist devlettir. A.B.D. buna en yakın örnektir.
- Ülke barışını tesis etme amacında bulunan kurumlar, devletler, teröristlerce destekli faaliyetlerde bulunmamalıdır.
- Eline silah alan herkes terörist olarak nitelendirilemez (örn. güvenlik güçleri), silah tutmayanların da terörist olabileceği unutulmamalıdır (fikren destekleyenler)
- Sadece devlete, ülkeye yönelik faaliyetler değil; çevreye, insan dışı canlılara yönelik bazı faaliyetler terör, mensupları da terörist olarak değerlendirilebilir.
- Şirketlerin, cemaatlerin, çalışanlarına/üyelerine yönelik terör kapsamına giren tavırları şirketleri bu kurumların terörist olarak nitelendirilmeleri için yeterlidir.
- FETÖ tartışmasız bir terör örgütüdür. Bir terör örgütüne, terör örgütü olduğu anlaşıldıktan sonra bilinçli olarak destek vermiş ve hala destek veren kişilerde katkıları sebebiyle teröristtir.
Başlangıç bölümünde bahsettiğim aklımıza takılan bu soruyu ben kendimce yanıtladım. Siz farklı düşüncelere sahipseniz yorum bırakarak tartışmaya dahil olabilirsiniz.
Gökhan DAĞ (gokhandag.com)
iletisim@gokhandag.com