İçindekiler
Türkiye Cumhuriyetimiz zor zamanlardan geçiyor. Gerek ekonomik olarak, gerekse idari açıdan sancılı dönemlerden geçiyoruz. Yaşanan 24 Haziran 2018 seçimleri de partilerin siyasi kadrolarına yönelik kurultay taleplerini beraberinde getirmiş görünüyor. Bu değişikliğe yönelik detaylı bir analizi Kurultay Mevsimi başlıklı yazımda yapmıştım (Bağlantı paragrafın sonunda yer almakta). Bu yazımda ise CHP’de kurultay sorunu diyerek olayı yaşanabilecek gelişmeler ve çözüm önerileri çerçevesinde inceleyeceğim.
Yukarıda değindiğim gibi süreci Kurultay Mevsimi başlıklı yazımda anlattım. O sebeple alınan oy oranlarına, Kemal Kılıçdaroğlu ve Muharrem İnce’nin kazanma olasılıklarına vs. değinmek yerine an itibariyle yaşanan kurultay sorununun çözümüne yönelik konuşmak yerinde olur.
Kim Bu Delegeler?
CHP’de kurultay delegeleri, kurultay yönetmeliğine göre aşağıdaki şekildedir, (Kaynak: http://content.chp.org.tr/file/chp-yonetmelikleri-2015-01-12.pdf)
- Genel Başkan (1)
- Parti Meclisi üyeleri (60)
- T.B.M.M.’nin Partili Üyeleri ve Partili Bakanlar (144 – Mevcut Milletvekili sayısı)
- Yüksek Disiplin Kurulu Başkan ve Üyeleri (15)
- İl kongrelerince o ilin T.B.M.M. üyeleri sayısının iki katı olarak seçilen kurultay delegeleri (1.200 | -Eski sayı 550 vekilden ötürü 1.100’dür-)
* Yukarıdaki listeden ilk 4’ü doğal delege, beşincisi ise seçilmiş delege olarak adlandırılır ve bu iki delege türü kongre, kurultay delegelerini oluşturur.
Bu hesaba göre toplam delege sayısı maksimum 1.420 sayısına ulaşıyor; ancak Genel Başkanın milletvekili olması ve/veya parti meclisi üyelerinin milletvekili olması durumlarına göre bu sayının daha az olduğunu belirtmek yerinde olur. Örneğin CHP’nin son gerçekleşen (Şubat 2018) kurultayındaki delege sayısı 1.266’dır. An itibariyle ile CHP Genel Merkezi tarafından delege sayısı 1.242 olarak açıklanmıştır.
Dolayısıyla CHP’de kurultay toplanabilmesi için üye tam sayısının 5’ye birinin imzasına (249) imzaya ihtiyaç vardır; ancak kurultayın gündemine seçim alabilmesi için üye tam sayısının salt çoğunluğunun imzası gerekmektedir ve bu sayı 622‘dir.
Kaç İmza Var?
Yaşanan gelişmeler, kurultay talebinde bulunanların imza toplamasını beraberinde getirmiş ve noter tasdikli imza atanların talepleri CHP Genel Merkezine iletilmiştir. İletilen sayının 630 olduğu ve buna 50 delege imzasının katılacağı ancak önceden alınmış bazı imzalarında geri çekildiği Parti Meclisi üyesi ve partinin eski milletvekillerinden Gaye Usluer tarafından açıklanmıştır. Bu açıklamadan anlaşılan olağanüstü kurultay için yeterli imzanın toplandığıdır.
Olağanüstü Kurultay için noter tasdikli 630 imza topladık, Olağanüstü Kurultaya gideceğiz | 2 Ağusto… https://t.co/r4HJdu0atb @YouTube aracılığıyla
— Gaye Usluer ?? (@GayeUsluer) August 2, 2018
CHP Genel Merkezi adına açıklama yapan Muharrem Erkek ise olağanüstü kurultay için yeterli imzanın genel merkeze ulaşmadığını belirtmiştir. Dolayısıyla an itibariyle imza sayısının 622’den az olduğu ifade edilmektedir.
Sonuç olarak, kurultay talebinde bulunanlar ile CHP Genel Merkezi toplanan imzalar konusunda ayrı tellerden çalmaktadır. İmzaların teslim süresi için son süre 06.08.2018 saat 17.00’dir. CHP seçmeni ise bu tartışmanın acilen son bulması konusunda hemfikirdir.
İki Tarafa Düşen Görev
Artık kılıçlar çekildi, evet bazen kılıçların kınında durmaması gerekir; ancak burada kılıçların CHP’ye de saplandığını görmek gerekiyor. Şu an muhalefetin büyük tepkisini çeken Fatih Portakal olası kurultayın olası iki adayı (Kemal Kılıçdaroğlu – Muharrem İnce) için şöyle bir tweet attı:
Ana muhalefetin durumu: Bir tarafta koltuğa malıymış gibi tutkuyla bağlı olup delegeye topu atan bir lider, diğer tarafta bir daha karşısına rakip olarak çıkmam diyen partili. Hangisine inanılıp peşinden gidilir? Bence ikisinin de değil. Güvenilir isimlere ihtiyaç var!
— fatih portakal (@fatihportakal) July 24, 2018
Gerçekten de Kemal Kılıçdaroğlu’nun yaklaşan yerel seçimleri bahane ederek ve ülkenin gündemi sebebiyle kurultaya yanaşmadığı görülüyor. Muharrem İnce ise Cumhurbaşkanlığı Adaylığı esnasında Kemal Kılıçdaroğlu’nun karşısına genel başkan adayı olarak çıkmayacağını birçok kez dile getirmişti. Bununla ilgili videoyu aşağıda paylaşıyorum ve yazıma devam ediyorum:
O halde Muharrem İnce’nin planının Kemal Kılıçdaroğlu’na olağanüstü kurultay kararı aldırıp Genel Başkanlık makamından istifa ettirip tekrar aday olmaması üzerine kurduğu anlaşılıyor. Dolayısıyla kurultay talebinde bulunanların topyekun Kemal Kılıçdaroğlu’nu yıpratmaya yönelik tavır takındığını söyleyebiliriz. Muharrem İnce’nin aşağıda Genel Başkan olacağını söylediği yakın tarihli, seçimden 1 ay sonraki (26 Temmuz 2018) tweetini de aşağıda paylaşıyorum:
16 yıl Milletvekilliği, 4 yıl Grup Başkanvekilliği yaptım. Parti içi yarışlarda Milletvekillerinin hangi koşullarda açıklama yaptığını çok iyi bilirim. Kimse üzülmesin, o arkadaşlarımın da Genel Başkanı olacağım.
— Muharrem İNCE (@vekilince) July 26, 2018
Sonuç olarak, Kemal Kılıçdaroğlu’nun delegeler tarafından verilen imzaları gözardı etmeyerek kurultay kararı alması gerektiğini, Muharrem İnce’nin de verdiği beyanlara uygun olarak şayet Kılıçdaroğlu aday olursa aday olmamasının daha akılcı olacağını düşünüyorum. Muharrem İnce’nin, bu partinin Cumhurbaşkanı Adayı olarak yoluna bu güzergahta devam etmesini daha uygun buluyorum. Bu doğrultuda Muharrem İnce’nin partiden ayrı bir noktada süreci izlemesinin daha doğru olacağını ifade ediyor ve partiyi yıpratacak her söylemden uzak durmasını öneriyorum.
Muharrem İnce’nin, Kılıçdaroğlu’nun karşısına aday çıkması durumunda olabilecek sonuçları Kurultay Mevsimi başlıklı yazımda irdelediğim için burada tekrar değinmiyor, sadece olası kaybetmesi durumunda (ki kaybetmesi yüksek ihtimal gözüküyor) siyasi hayatının tehlikeye gireceğini vurgulamak istiyorum. Bunun yanında aşağıda sadece ilk tweetimi paylaştığım tweet zincirini de paylaşmak istiyorum (tıklamanız durumunda 4 adet attığım tweet açılacaktır):
#MuharremİnceHalktvde Partili Cumhurbaşkanına karşı olduğunu belirten, tekrar Cumhurbaşkanı adayı olacağını ifade eden ve Kılıçdaroğlu'nun karşısına aday olarak çıkmam diyen Muharrem İnce yanlış denizlerde yüzüyor.
Biz onu ülkenin başında görmek istiyoruz.
— Gökhan DAĞ (@dag_gokhan) July 29, 2018
Kurultay Sorunu için Ne Yapmalı? – Sonuç Yerine –
Yukarıda ifade ettiğim kaos ortamı CHP’de Kurultay Sorunu başlığının yerinde olduğunu gösteriyor. Bu kurultay sorunu aşılamayacak bir sorun halinde gözükse de aşılması adına bazı hamleler yapılabilir.
Sıralayalım:
1- Delege Seçim Sisteminin Yenilenmesi: Mevcut sistemde Genel Başkan seçilen kişinin listelerinden parti meclisi, diğer kurullar ve milletvekilleri (yani doğal üyeler) belirlendiğine göre mevcut genel başkanın aday olması durumunda kemikleşmiş bir oyu halihazırda bulunmaktadır. Bunun yanında seçilmiş delegelerde yine büyük oranda genel başkanın etkisiyle seçilmektedir. Bu delegasyon sistemi parti içi demokrasinin önüne geçmektedir.
2- Seçim Yenilgisinin Kurultay Toplama Nedeni Olması: Yapılan tüm seçimlerde (yerel, genel, referandum vb.) partinin ilk sırada olamaması durumunda seçimli kurultay delege imzalarına bakılmaksızın genel başkanca toplantıya çağrılmalıdır.
3- Kurultay Yeter Sayılarının Yeniden Düzenlenmesi: Yukarıda belirttiğim üzere seçim gündemli kurultay için delegelerin salt çoğunluğu veya Genel Başkanın kararı aranıyorken, seçim gündemsiz kurultay için üye tam sayısının beşte biri veya parti meclisinin kararı yeterli olmaktadır. Yapılacak değerlendirme ile seçim gündemli kurultay için aranan çoğunluk sayısı düşürülebilir. (üçte biri vs.)
4- Muhaliflerin Aldığı Oydan Fazla İmza Kuralı: En önemli önereceğim değişiklik bu maddede yer almaktadır. Buna göre bir önceki seçimli kurultayda mevcut genel başkanın rakiplerinin aldığı oydan “x” fazla delege imzası ile seçim gündemli kurultay toplanabilmelidir. Örneğin böyle bir kural geçerli olsaydı son seçim gündemli kurultayda Kemal Kılıçdaroğlu’nun aldığı oyun 790, Muharrem İnce’nin aldığı oyun 447 olduğu paralelinde yeni seçim gündemli kurultay için 447 delege imzasından “x” fazlası kurultayın toplanması için yeterli olacaktı. Buradaki x’e de yeni tüzük karar vermelidir.
Yukarıda önerdiğim 4. madde çerçevesinde konuşmaya devam edersek, son seçim gündemli kurultayda Kemal Kılıçdaroğlu lehine oy kullanan bazı delegelerin artık mevcut genel başkanı desteklemediği sonucuna varılabilir. Dolayısıyla Genel Başkan Kılıçdaroğlu artık eski gücünde değildir; çünkü rakibinin oyları 447 sayısından 600’lü sayılara ulaşmıştır. Böyle bir durumda Kemal Kılıçdaroğlu’nun seçim gündemli kurultay kararı alması partinin yıpranmasını engelleyecektir.
Yukarıdaki paragrafta anlattığım üzere ve tersi durumda Muharrem İnce’nin de salt çoğunluğu toplayamadığından ötürü kurultayı kazanma şansı yüksek görünmemektedir.
Dolayısıyla Kılıçdaroğlu, gücü azalması akabinde kurultayı toplamayarak, İnce’de kazanma olasılığı düşük bir seçimi isteyerek partiye zarar vermektedir. Bu durum CHP’nin seçmenlerini olumsuz etkilemekte ve kurultay sorunu partinin her kademesinde sorun varmış izlenimi yaratmaktadır.
Mustafa Kemal Atatürk’ün partisi olma hüviyetinden çıkma eleştirisini üzerine almış, soldan sapmış izlenimi vermiş kurucu parti CHP’nin kurultay sorunu, bu sorunu yaratanların tarihe hesap vereceği bir noktaya doğru ilerlemektedir.
Aslolan CHP ve Türkiye Cumhuriyeti’dir. Kafalara bunun kazınması elzemdir.
Gökhan DAĞ (gokhandag.com)
iletisim@gokhandag.com