Apolitik!

Tanım / Giriş

Apolitik, köken olarak Fransızcaya dayanan herkesin anlayabileceği noktada ifade edersek siyasete yakın olmayan (şey) olarak ifade edilebilir. Kısacası Apolitik, siyasal -politik- olmayandır. Apolitik insan, politika ile yakın veya hiç ilgisi olmayan insandır.

Apolitik kavramını bir derecelendirmeye dönüştürmek de bence durumu ortaya koymak açısından faydalı olacaktır. Örneğin oy kullanan, ama bunun dışında politika ile ilgilisi olmayan birisi Apolitik midir, yoksa oy kullanarak siyasal tavrını belirttiği için Apolitik sayılamaz mı? Ya da bazılarının belirttiği gibi Apolitik tavır da politik bir tavır olarak nitelendirilip Apolitiklik bir paradoksa mı işaret eder? Sokratik yöntemle yanıt verelim:

Apolitik kavramı, yukarıdaki derecelendirme işin içine girmezse saydamlığını yitirir; bulanıklaşır. Sadece oy kullanan, ama ülkenin içinde bulunduğu politik durumdan bihaber olan birisi ne kadar politik insan sayılabilir veya o gün oy kullanamamış ama bir siyasi partiye üye olan, aktif siyasette yer alan birisi Apolitik mi sayılacaktır? Politik olaylardan uzak durmayı tercih eden, politikadan haz duymayan birisi Apolitik tavrı için nasıl politik sayılabilir ve olay paradoksa sürüklenir? 

Son kertede, Apolitik insan politik davranışlarda gösterebilir. Politik olmak, politika ile ilgilenmek değildir. Olaylara politik yaklaşan bir kişi de haliyle Apolitik olabilir. İşyerinde yükselme edasıyla yöneticisine politik tavırlar sergileyen veya varlığını politik metotlarla sürdüren ama güncel politik, siyasal meselelere ilgi duymayan birisi de haliyle Apolitiktir.

Özetle, Apolitik ülkenin içinde bulunduğu politik durumu yeteri kadar önemsemeyen, aktif siyasetle uğraşmayan, siyasal mevzulara ilgisiz kalan, politik görüşü sadece kendisini bağlayan ve bunu ifade etme gayretinde olmayan kişi olarak nitelenebilir.

Apolitik Toplum

Politik insan topluluğun, politik olmayan bir yapıya dönüştürülmesi veya politik olmayan bir topluluğun politik olmamasının sağlanması sonrası oluşan topluluğa Apolitik Toplum denilebilir. Apolitik toplumlar, politikaya yakın olmayan insan topluluğunun, politikaya yakın olan insan topluluğundan fazla olması durumu olarak da ifade edilebilir. 

Yukarıdaki haliyle ve en çarpıcı ifadeyle “Apolitik Toplum, politik toplulukların bir projesidir.” (Burada toplum ve topluluk kavramları ile ilgili yazıma bakmanızı öneririm. Şu an yayında olmayan ama okunabilir Politika Dergisi Sayı 19 – Sayfa 39) İktidarlar, kendi iktidarlarını pekiştirmek için toplumları politikadan soyutlayıcı önlemler alabilirler; çünkü politika ile ilgilenen kişilerin azlığı, mevcut iktidarları yerinden oynatabilecek kişilerin azlığı demektir.

Türkiye’nin Apolitikleştirilme Süreci

Türkiye öncesi, Osmanlı Devletinde saray içerisinde belli bir düzeyde “ve haliyle”  politikanın varlığından söz edilebilse de Başkent ve eyaletler kısmen de sancaklar haricinde saray dışında politik bir toplumun olduğu söylenemez. Dolayısıyla toplum, yeniçeri isyanları, halk ayaklanmaları, Jön Türkler, İttihak ve Terakki vb. örnekleri olsa da Apolitiktir. 

Politik hareketlerin sınırlı olduğu Osmanlı Devletinden, Türkiye Cumhuriyeti’ne geçiş sürecinde yaşanan savaş süreci ve inkılaplar halkı Apolitiklik noktasından uzaklaştırsa da 12 Eylül 1980 askeri darbesi sonrası yaratılmak istenen toplum projesi halkın Apolitikleştirilmesi üzerinedir. Bu proje sayesinde iktidarlar, iktidarlarını pekiştirmek istemiş, bilinç düzeyi yüksek olan halkın bilinci köreltilmiştir. Politika ile uğraşmanın neticelerinin “bir sağdan/bir soldan” darağacı bile olabileceği halkın hafızalarına kazınmıştır.

Genç Türkiye’nin son dönemlerinde politika ile yakın ilgili olanların (iktidar sahiplerinin), toplumun geniş kesimlerini politikadan uzaklaştırarak Apolitik bir toplum yaratma istekleri trajikomiktir. Bu, bir toplum, bir ülke için acı sonuçlar doğurur ve nitekim doğurmuştur da. Örneğin, hala değiştirilemeyen ve herkes tarafından değiştirilmesi gerektiği ifade edilen mevcut (1982) anayasamız bu süreçlerin hazin bir sonucudur.

Son yıllarda ise genç nüfustaki artış, sosyal medya gibi araçların artması ve teknolojik gelişmeler ve ülkemizin eğitim düzeyindeki yaşanan olumlu gelişmeler Apolitik toplum sürecini sona erdirmeye baskılar olarak öne çıkabilir.

Apolitik Toplumun Sonuçları

Apolitik toplumların ve Apolitik insanların karar alma süreçlerine etkileri genelde en fazla oy kullanma düzeyinde olduğu için bu toplumlarda siyasal bilincin gelişmişlik düzeyi oldukça geridedir. Halkın doğru kararı vermesi bir nevi şans faktörüne bağlıdır. Apolitik toplumlar, olayları görmez, duymaz ve konuşmazlar. Apolitik toplumlar iktidarın araçları olarak iktidarın amaçlarına hizmet ederler. Apolitik toplumlarda güçlü muhalefet olamayacağı için despot yönetimler ortaya çıkar. Apolitik toplumlara siyasetin baskısı daha kolay ve itiraza kapalıdır. Apolitik bireylerin gelişim alanları en azından politika konusunda kısıtlıdır. Apolitik toplum ve bireysel olaylara karşı duyarsız bir tavır takınırlar.

Sonuç

Platon, “siyasetle uğraşmamanın cezası sizden daha aptal olanlar tarafından yönetilmektir” der. Bu söz Apolitik bireyler sebebiyle zeki insanların politikaya yönelemeyeceğini, fikirlerin yarıştırılmaması sebebiyle yöneticilerin akılcı davran(a)mama eğilimine gireceklerini ifade etmektedir. Böylece kötü bir yönetim er ya da geç kendisini gösterecektir.

Bireylerin, politik olmamasının kimlere ne gibi faydası olabilir, toplumların politik olmaması kimleri mutlu eder? Yoksa Bertolt Brecht’in dediği gibi bir şeyin (sanatın) Apolitik olması egemenlerle işbirliği yaptığı anlamına mı gelmektedir?

Siz, politika kategorisindeki bu yazıyı okumuş bir politik iseniz derhal çevrenizi Apolitikleştirmeden uzaklaştırmalısınız veya siz bir Apolitikseniz ve bu yazıya hasbelkader denk geldiyseniz bir an evvel politikleşmelisiniz.

Yoksa, inanın ki, bu ülke, bu dünya için çok geç olacak!.

Gökhan DAĞ (gokhandag.com)

iletisim@gokhandag.com